လူမႈေရး ဆိုးက်ဳိးမ်ား

ေရႊ႔ေျပာင္းေနရာခ်ထားျခင္း | စားနပ္ရိကၡာ လံုျခံဳေရး | က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အခ်က္မ်ား | အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ ဆိုးက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ | ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္ဆိတ္သုဥ္းရျခင္း

ေရႊ႔ေျပာင္းေနရာခ်ထားျခင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံျမစ္မ်ားဆိုင္ရာ ကြန္ရက္အဖြဲ႔ (BRN) ၏ သုေတသနျပဳထားခ်က္မ်ားအရ ဆည္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ေရလႊမ္းမိုးခံရသည့္ ေဒသမ်ားမွ လူေပါင္း ၁၀၀,၀၀၀ ခန္႔ ေျပာင္းေရႊ႔ၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႔အေနႏွင့္ သူတို႔၏အိမ္ မ်ား၊ ေျမယာမ်ားႏွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းမ်ားကို စြန္႔ပစ္ၿပီး ေရႊ႔ေျပာင္းၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆည္မ်ားတည္ ေဆာက္မည့္ ေနရာေဒသမ်ားရွိျပည္သူ အမ်ားစုသည္ အသက္ရွင္သန္ႏိုင္ရံုသာ ရုန္းကန္ေနၾကရသည့္ဘ၀မ်ားျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ဤသို႔ေရႊ႔ေျပာင္းေနရာခ်ထားခံရျခင္းေၾကာင့္ အျခားေဒသမ်ားသို႔ အလုပ္အကိုင္ရွာေဖြရန္ ေျပာင္းေရႊ႔ထြက္ခြါသြား မည့္အေရးကို ေတြ႔ေနရပါသည္။ ျဖစ္ႏိုင္သည္မွာ အျခားႏိုင္ငံမ်ားသို႔ပါ အလုပ္အကိုင္ရွာေဖြရန္ ထြက္ခြါသြားရဖြယ္ ရွိေနပါ သည္။ ဆည္ေရလႊမ္းမိုးမႈေၾကာင့္ ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်ရသည္သာမက ဆည္တည္ေဆာက္မည့္ေနရာ လံုျခံဳေရးအတြက္ ႀကိဳ တင္၍ ေဆာင္ရြက္ေသာ "ေသာင္းက်န္းသူႏွိမ္နင္းေရး" စစ္ဆင္ေရးမ်ားေၾကာင့္လည္း လူေပါင္းေထာင္ေသာင္းခ်ီ၍ အေျခ ပ်က္ ထြက္ေျပးေနၾကရၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ (စစ္အင္အားတိုးခ်ဲ႔ေနရာခ်ထားမႈ ကိုၾကည့္ပါ။)

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဆည္မ်ားတည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ လူအမ်ားေျပာင္းေရႊ႔အေျခခ်ရမႈကို သိရွိႏိုင္ရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပထမဦး ဆံုး တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ကရင္နီျပည္နယ္ရွိ ေလာပီတေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းကို နမူနာ ေလ့လာရန္ ျဖစ္ရပ္အျဖစ္ ၾကည့္ေစလိုပါသည္။ မိုးျမဲဆည္ႏွင့္ ေလာပီတ ေရအားလွ်ပ္စစ္စက္ရံု တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁၂,၀၀၀ အိုးအိမ္မဲ့ ေရႊ႔ေျပာင္းခဲ့ၾကရပါသည္။ သူတို႔၏ အိမ္ေျခရင္းသို႔ ေရေရာက္ရွိလာသည့္တိုင္ေအာင္ သူတို႔ေျပာင္းေရႊ႔ေပးၾကရမည္ ျဖစ္ ေၾကာင္း အာဏာပိုင္မ်ားက ႀကိဳတင္အသိေပးခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ရြာသားမ်ားကို စစ္တပ္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္စုစည္းေက်းရြာ မ်ားသို႔ ေျပာင္းေရႊ႔အေျခခ်ရန္ အမိန္႔ေပးခဲ့ပါသည္။ ဤစုစည္းစခန္းမ်ားမွာ လူမ်ားျပည့္က်ပ္ေနၿပီး က်န္းမာေရးႏွင့္လည္း မညီညြတ္ပါ။ စုစည္းစခန္းမ်ားမွ ထြက္ခြါခဲ့ၾကသူမ်ားမွာ မိမိတို႔ဘာသာ ရုန္းကန္ရပ္တည္ရျခင္း သို႔မဟုတ္ ေဆြမ်ဳိးမ်ား အေပၚမွီခိုၾကရျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ ေတာတြင္း ျဖစ္သလို ေနထိုင္ခဲ့ၾကရျခင္းမ်ား ၾကံဳရပါသည္။ ေလ်ာ္ေၾကးေပးသည့္ေငြမွာ လည္း အလြန္တရာနည္းလြန္းလွသည့္အတြက္ေၾကာင့္ လူအမ်ားက ေဒါသျဖင့္ လက္ခံရန္ ျငင္းပယ္ခဲ့ၾကပါသည္။ လယ္ ယာေျမမ်ားကိုလည္း ေလ်ာ္ေၾကးမေပးဘဲ သိမ္းယူခဲ့ၿပီး ေရလႊဲေျမာင္းမ်ားေဖာက္ရန္၊ သက္ဆိုင္သည့္ အေျခခံအေဆာက္ အဦမ်ား ေဆာက္ရန္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

ကမၻာ့ဆည္မ်ားဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္ (WCD) က ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးတြင္ ဆည္မ်ားတည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ လူေပါင္း သန္း ၄၀ မွ ၈၀ အထိ အေျခပ်က္ ေရႊ႔ေျပာင္းခဲ့ၾကရသည္ဟု ခန္႔မွန္းပါသည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားႏွင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ဤသို႔ အေျခပ်က္ေရႊ႔ေျပာင္းရမႈ ဒဏ္ကို မမွ်မတနစ္နာခံစားခဲ့ၾကရပါသည္။ ေကာ္မရွင္၏ အဆိုအရ ရုပ္၀တၳဳပစၥည္းဆံုးရႈံးျခင္း၊ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းမ်ား ဆံုးရႈံးျခင္းေၾကာင့္ "ေျမမဲ့မ်ား ျဖစ္ရျခင္း၊ အိုးအိမ္ေျခမဲ့သူမ်ား ျဖစ္ရျခင္း၊ ခ်ဳိးႏွိမ္စြန္႔ပစ္ ခံရျခင္း၊ စားနပ္ရိကၡာမလံုျခံဳမႈႏွင့္ ၾကံဳရျခင္း၊ လူအေသအေပ်ာက္ႏႈန္း ျမင့္မားလာျခင္း၊ လူအမ်ားသံုးႏိုင္သည့္ အရင္းအျမစ္ မ်ား ဆံုးပါးလာျခင္း၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအရ ခံႏိုင္ရည္အားမ်ား ေလွ်ာ့ပါးလာျခင္းမ်ား" ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရသည္ဟု ဆိုပါ သည္။

စားနပ္ရိကၡာ လံုျခံဳေရး
ဆည္မ်ားက ျမစ္ေၾကာင္းမွပို႔ခ်လာသည့္ အနယ္အႏွစ္မ်ားကို တားဆီးထားၿပီး အနယ္က်ေစပါသည္။ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းသို႔ မေရာက္ေစရန္လည္း တားဆီးထားပါသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းတြင္ ႏံုးတင္လြင္ျပင္မ်ားႏွင့္ ျမစ္၀ကၽြန္း ေပၚေဒသရွိ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမ်ား အထြက္ႏႈန္းကိုလည္း က်ဆင္းေစရာ အာဟာရျဖစ္ေစမည့္ ငါးမ်ားႏွင့္ အပင္မ်ားလည္း ဆံုးရႈံးရေစပါသည္။ ဤသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသအတြက္ အထူးစိုးရိမ္ဖြယ္ အေျခအေနပင္ ျဖစ္ပါ သည္။ အေၾကာင္းမွာ ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဆန္စပါးအထြက္ ၆၀% ကို ထုတ္လုပ္ေပးေနေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အလားတူပင္ သံလြင္ျမစ္၀ွမ္းရွိ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမ်ားက မြန္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရန္ကုန္ရွိ သန္းႏွင့္ခ်ီသည့္လူထုမ်ားအတြက္ စားနပ္ရိကၡာမ်ား ထုတ္လုပ္ေပးေနပါသည္။ ဇီ၀သတၱမ်ဳိးကြဲစံုလင္မႈ ေထြျပား သည့္ ေဒသမ်ားတြင္ ဆည္မ်ားတည္ေဆာက္ျခင္းျဖင့္ ျမစ္နိမ့္ပိုင္းေဒသ အမ်ားကို ေရလႊမ္းမိုးေစမည္ ျဖစ္ၿပီး၊ သဘာ၀အရ ရွားပါးသည့္ အပင္ႏွင့္ တိရိစၦာန္မ်ဳိးႏြယ္မ်ား ရာႏွင့္ခ်ီ၍ လံုး၀ျပန္မေတြ႔ရေတာ့ေလာက္ေအာင္ ဆံုးရႈံးေပ်ာက္ကြယ္သြားေစ မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆည္မ်ားေၾကာင့္ ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်ရသည့္သူမ်ားႏွင့္ စိုက္ေျမယာမ်ား ဆံုးရႈံးရသူမ်ားအဖို႔၊ သစ္ေတာ မ်ား ဆံုးရႈံးၾကရသူမ်ားအဖို႔သည္လည္း စားနပ္ရိကၡာ မလံုျခံဳမႈႏွင့္ ၾကံဳေတြ႔ၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆည္မ်ားတည္ေဆာက္မႈ ေၾကာင့္ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္း အေပၚ ဆိုးက်ဳိးသက္ေရာက္မႈႏွင့္ ျမစ္ကမ္းပါးရွိ စိုက္ခင္းမ်ား ဆံုးရႈံးရမႈေၾကာင့္ စားနပ္ရိကၡာဖူလံုမႈ ကိုလည္း ထိခိုက္က်ဆင္းေစႏိုင္ပါသည္။

က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အခ်က္မ်ား
ေရာဂါမ်ား တိုး၍ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ျခင္း
ဆည္တည္ေဆာက္မႈႏွင့္အတူ မစီးဘဲ ၿငိမ္ေနေသာေရတြင္ ျခင္မ်ားေပါက္ဖြားႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါတိုး၍ ျဖစ္ေပၚ လာျခင္းကို ဆည္တည္ေဆာက္မႈမ်ားႏွင့္အတူ ယွဥ္၍ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္သည့္ အင္းဆက္ပိုးမ်ား၏ ဇီ၀ သေဘာေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ လူအမ်ားေျပာင္းေရႊ႔ေနထိုင္ရမႈေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားလည္း ေျပာင္းလဲသြားေစၿပီး ဗိုင္းဗက္စ္ Vivax ငွက္ဖ်ားမွသည္ ပို၍ လူကိုအႏၱရာယ္ျပဳ ေသေစႏိုင္ေသာ ဖယ္လ္စီပရမ္ falciparum ငွက္ဖ်ား အျဖစ္ ေျပာင္းလဲကူး စက္ေစႏိုင္ပါသည္။ အလားတူပင္ ဆည္မ်ားတည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ ေရလႊမ္းမိုးလာျခင္းေၾကာင့္ အခ်ဳိ႔ေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ ကိုယ္ခႏၶာ သားငံရည္ထဲသို႔ သံမွ်င္ေကာင္မ်ား၀င္ေစၿပီး (ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါ) ျဖစ္ေစေသာ Wuchereria bancrofti ေရာဂါကူးစက္မႈမ်ား ျဖစ္လာသည္ကိုလည္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။ (ဆည္မ်ား၊ ေရာဂါမ်ားႏွင့္ ေရႊ႔ေျပာင္း အေျခခ်ရမႈမ်ား Dams, Diseases and Displacement ေဆာင္းပါးကို ၾကည့္ပါ။) ထို႔အျပင္ ကပ္ပါးသံေကာင္မ်ား ေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ရွစ္စတို ဆိုမီေယးစစ္ (schistosomiasis) ေရာဂါမ်ားကိုလည္း ဆည္တည္ေဆာက္မႈႏွင့္အတူ ယွဥ္၍ ေတြ႔ရွိၾကရပါသည္။

ဆည္မ်ားမွ အဆိပ္သင့္ေရမ်ား ထုတ္လႊတ္ျခင္း
ေရမ်ားသည္ ေရေလွာင္တမံထဲတြင္ ၿငိမ္ေနသည္ႏွင့္အမွ် ပုတ္သိုးလာေသာ ဇီဝရုပ္ႂကြင္းမ်ားကို စားသံုးရွင္သန္ေနၾကေသာ ဘက္တီးရီးယားမ်ားက ေရထဲတြင္ရွိေနေသာ ျပဒါးဓါတ္ (မာက်ဴရီ) မ်ားကို မီသိုင္းလ္ မာက်ဴရီဓါတ္ (Methylmecury) အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲပစ္ပါသည္။ ဤဓါတ္မွာ လူတို႔၏ ဗဟိုအာရံုေၾကာစနစ္ကို အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစေသာ ဓါတ္တမ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ေရကို ထုတ္လႊတ္လိုက္ေသာအခါ မီသိုင္းမာက်ဴရီဓါတ္ကို ျမစ္ေအာက္ပိုင္းသို႔ပါ ဆက္လက္ပို႔လႊတ္ ေရာက္ရွိေစ ပါသည္။ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ဆည္တည္ေဆာက္ရာေဒသ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းေန လူထုမ်ား၏ ေသြးေၾကာမ်ားအတြင္း ျပဒါး စုပံုလာမႈကို အထူးသတိထားမိလာၾကပါသည္။ ဧရာဝတီျမစ္၊ မလိခႏွင့္ အင္မိုင္ချမစ္မ်ားႏွင့္ ရဲရြာဆည္တို႔သည္ ေရႊမိုင္း တြင္းမ်ား၊ သတၱဳမိုင္းမ်ားႏွင့္ နီးေသာေၾကာင့္ ေရတြင္ ျပဒါးဓါတ္ ပါဝင္မႈႏႈန္း ျမင့္ေနၿပီး ျဖစ္ေနၿပီဟု ယူဆႏိုင္ဖြယ္ ရွိ၍ စိုးရိမ္ ဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။

အစားအေသာက္ ခ်ိတ္ဆက္မႈမွေန၍ မီသိုင္းမာက်ဴရီဓါတ္ တဆင့္မွ တဆင့္ေျပာင္းလာသည့္အခါ ၎ဓါတ္သည္ပို၍ ပ်စ္ ႏွစ္စုပံုလာပါသည္။ အေမက မိသိုင္းမာက်ဴရီဓါတ္ပါေသာ ငါးမ်ားစားမိ၍ သားအိမ္မွျဖတ္ကာ ၀မ္းတြင္းရွိ ကေလးငယ္ထံသို႔ ပင္ သက္ေရာက္မႈ ရွိေစႏိုင္ပါသည္။ ကေလးငယ္၏ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာရံုေၾကာစနစ္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါသည္။ ကေလး၏ သိစိတ္ဆင္ျခင္မႈ (cognitive thinking)၊ မွတ္ဉာဏ္စူးစိုက္မႈ၊ ဘာသာစကား ေျပာဆိုမႈ၊ အႏုစိတ္လုပ္ငန္းမ်ား၊ အာရံု အေလးထားမႈ၊ အျမင္အာရံု (fine motor and visual spatial skills) တို႔ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါသည္။

က်န္းမာေရးအရ ထိခိုက္နစ္နာဖြယ္ အေျခအေန
ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ (WHO) က ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ကို ကမၻာေပၚတြင္ အခ်ဳိ႔တဲ့အဆိုးရြားဆံုး ႏိုင္ငံတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ မူလကတည္းက က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ညံ့ဖ်င္းေနသည့္ေနရာေဒသမ်ား တြင္ ေရာဂါမ်ား တိုးတက္ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ျခင္းႏွင့္ အဆိပ္သင့္ေရမ်ား ထုတ္လႊတ္မႈျဖစ္ေပၚလာပါက ပို၍ဒုကၡဖိစီးဖြယ္ အေၾကာင္းမ်ား ျဖစ္လာေပလိမ့္မည္။ ဆည္တည္ေဆာက္မည့္ေနရာမ်ားႏွင့္ ၀န္းက်င္တြင္ ကိုယ္ခံအားက်ေရာဂါ (HIV/ AIDS) ကဲ့သို႔ေသာ ေရာဂါဆိုးမ်ား ၀င္ေရာက္လာႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ကူးစက္ျပန္႔ပြားႏိုင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ကမၻာတ၀ွမ္းရွိ ဆည္တည္ ေဆာက္ေရးစီမံကိန္းမ်ားကို အထူးစိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်ရေသာေၾကာင့္ လူအမ်ား ဘ၀ အေျခအေန ပ်က္ျပားသြားရကာ က်န္းမာေရးအႏၱရာယ္မ်ားလည္း ပို၍ ၾကံဳရႏိုင္ပါသည္။

အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ ဆိုးက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ
အေျခပ်က္ေရႊ႔ေျပာင္းရမႈသည္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚတြင္ မတူကြဲျပားစြာ သက္ေရာက္မႈ
ဆည္တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အေျခပ်က္ ေရႊ႔ေျပာင္းရမႈမ်ားႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားမႈမ်ား၏ ဆိုးက်ဳိး ကို အမ်ဳိးသမီးမ်ားက အမ်ဳိးသားမ်ားထက္ မတူကြဲျပားစြာ ပို၍ နစ္နာခံစားရပါသည္။ မိသားစုမ်ား ၿပိဳကြဲရျခင္း၊ ေက်းရြာမ်ား ႏွင့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား ၿပိဳကြဲရျခင္းေၾကာင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ ျပင္းထန္စြာ ရိုက္ခတ္မႈရွိေစၿပီး ၿမိဳ႔မ်ားေပၚတြင္ လစာ ရရွိမည့္ အလုပ္ရွာေဖြႏိုင္ရန္လည္း မလြယ္ကူၾကပါ။ ေယာက္်ားသားမ်ားက ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ အလုပ္ရရန္ လြယ္ကူပါေသး သည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားက အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈအတြက္ မွီခိုေနၾကရသည့္ သစ္ေတာမ်ား၊ အရင္းအျမစ္ ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ျဖတ္ေတာက္ခံလိုက္ရေသာေၾကာင့္လည္း ရပ္တည္ေရး ပို၍ ခက္ခဲလာပါသည္။ ေလွ်ာ္ေၾကးမ်ား ရရွိသည္ဟုဆိုလွ်င္လည္း အိမ္ေထာင္ဦးစီးျဖစ္သူ ေယာက္်ားမ်ားကိုသာ ေပးေလွ်ာ္ေလ့ရွိၾကရာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအဖို႔ နစ္နာၾကရျပန္ပါသည္။

လိင္မႈဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈ
ျမန္မာအစိုးရ စစ္တပ္မ်ားက လိင္မႈဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားရွိ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ က်ဴးလြန္ ခဲ့ၾကၿပီး ဤျဖစ္ရပ္မ်ားကို အစီရင္ခံစာအမ်ားအျပားတြင္ မွတ္တမ္းတင္ထားၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရ၏ စစ္သားမ်ား က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကသည့္ မုဒိမ္းမႈအမ်ားစုမွာ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ မရွိေသးဘဲ၊ အျပစ္က်ဴးလြန္ထားၾကသူမ်ားမွာလည္း အေရးယူ အျပစ္ေပးျခင္း မခံရဘဲ လြတ္ေျမာက္ေနၾကပါသည္။ ဤသို႔ အျပစ္ရွိသူမ်ား အေရးယူမခံရဘဲ လြတ္ေျမာက္ေနခြင့္ရွိေသာ အေနအထားတြင္ ဆည္တည္ေဆာက္မည့္ေနရာမ်ား၌ လံုျခံဳေရးအတြက္ စစ္တပ္ဖြဲ႔မ်ားတိုးခ်ဲ႔ခ်ထားလာသည့္အခါ ေဒသခံ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ အထူးစိုးရိမ္ပူပန္ဖြယ္ ျဖစ္ေစပါေတာ့သည္။ (စစ္တပ္တိုးခ်ဲ႔ခ်ထားလာမႈ ကို ၾကည့္ပါ။)

ဆည္တည္ေဆာက္ရာ ေနရာမ်ားတြင္ လိင္ေဖ်ာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္းမ်ား တိုးလာျခင္း
ဆည္တည္ေဆာက္မႈကဲ့သို႔ေသာ အႀကီးစားေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပ်ံက်လုပ္သားမ်ား မ်ားျပားစြာေရာက္လာၿပီး ၎တို႔သည္ ျဖစ္သလို အေျခခ်ေနထိုင္ၾကရပါသည္။ ထို႔အျပင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္ရွားပါးျခင္းႏွင့္ လုပ္ခ နည္းသည့္ ျပႆနာလည္း ပူးတြဲတည္ရွိေနရာ လိင္မႈေဖ်ာ္ေျဖေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ၾကရသည့္ အေျခ ဆိုက္ေစပါသည္။ ထိုမွတဆင့္ လိင္မႈဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္ခံရမႈမ်ား၊ ေရာဂါကူးစက္မႈမ်ားလည္း ၾကံဳေတြ႔ရႏိုင္ပါသည္။ ထိုမွ် မက လိင္ေဖ်ာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္းတြင္ လုပ္ေနေသာေၾကာင့္ ရပ္ရြာက ပစ္ပယ္၀ိုင္းက်ဥ္မႈကိုလည္း ခံရႏိုင္ပါသည္။

အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း လုပ္ငန္းမ်ား ပ်က္စီးသြားရျခင္း၊ ေရႊ႔ေျပာင္းေနထိုင္ၾကရျခင္းေၾကာင့္ လူကုန္ကူးေရာင္းခ်ခံရရန္ အႏၱရာယ္ရွိေစျခင္း
ေျပာင္းေရႊ႔ေနရာခ်ထားခံရသည့္သူမ်ားသည္ ေနရာသစ္တြင္ အလုပ္အကိုင္ ရွာေဖြၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ အမ်ဳိး သမီးမ်ားကို ခရီးသြားလာခြင့္တင္းက်ပ္ထားျခင္းႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား အျပည့္အစံု မရရွိႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ သူတို႔ ေရႊ႔ေျပာင္းအေျခခ်သည့္ေနရာတြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအဖို႔ လူကုန္ကူးေရာင္းခ်ခံရသည့္ အႏၱရာယ္ႏွင့္ ၾကံဳရဖြယ္ ရွိပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ ကခ်င္အမ်ဳိးသမီးမ်ားအသင္း Kachin Women's Association in Thailand ၏ ေလ့လာမႈတခုအရ အလုပ္ အကိုင္ အလြန္အမင္းလိုအပ္ေနေသာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ လွည့္ဖ်ားခံၾကရပံုမ်ားကို ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကရပါသည္။ သူတို႔ကို တရား ၀င္ အလုပ္အကိုင္ရရွိေစမည္ဟု လူကုန္ကူးသူမ်ားက လွည့္ဖ်ားေခၚေဆာင္သြားၾကၿပီး၊ အျခားနယ္စပ္တဖက္တြင္ ဆႏၵမပါ ဘဲ လိင္ေဖ်ာ္ေျဖေရးလုပ္ငန္း တြင္ လုပ္ေနၾကရသူမ်ား၊ တရုတ္ေယာက္်ားမ်ားအတြက္ ဇနီးမယားအျဖစ္ ေရာင္းစားခံရမႈ မ်ား ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ၾကရပါသည္။ ဆည္တည္ေဆာက္မႈ စီမံကိန္းမ်ားေၾကာင့္ အလုပ္အကိုင္လိုအပ္ေနသည့္ အမ်ဳိးသမီးအေရ အတြက္ မ်ားျပားလာျခင္းႏွင့္အတူ အလားတူျပႆနာမ်ားလည္း ပို၍ ႀကီးထြားလာဖြယ္ ရွိေနပါသည္။

ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္ဆိတ္သုဥ္းရျခင္း

အကယ္၍ ဆည္တည္ေဆာက္ပါက အခ်ဳိ႔ေသာ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာအရ အေရးပါသည့္ေနရာမ်ားသည္ ေရျမဳပ္ဆံုးရႈံးရ ေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ၎ေနရာမ်ားတြင္ သမိုင္းဝင္ ဘုရားပုထိုးမ်ားႏွင့္ ေဒသခံျပည္သူမ်ား၏ အိုးအိမ္မ်ား ပါ၀င္ပါသည္။ ကရင္နီျပည္နယ္တြင္ ကရင္နီလူမ်ဳိးမ်ား၏ ကနဦးဘိုးဘြားမ်ားဟု အသိအမွတ္ျပဳထားၾကသည့္၊ လူဦးေရ ၁,၀၀၀ မွ်သာ က်န္ရွိေတာ့ေသာ ယင္းတလိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္လည္း ၀ဲႀကီးဆည္ တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ လူမ်ဳိးတုန္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားရ ဖြယ္ ရွိေနပါသည္။

ေမခ၊ မလိချမစ္မ်ားဆံုရာ ကခ်င္ျပည္နယ္၏ ဧရာ၀တီျမစ္ဆံုေဒသသည္လည္း ကခ်င္လူမ်ဳိးမ်ား၏ အသည္းႏွလံုးအျဖစ္ အေလးအျမတ္ထားသည့္ေနရာ ျဖစ္ပါသည္။ ၎သည္လည္း ဧရာ၀တီျမစ္ဆံုဆည္ တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆံုးရႈံး ရေတာ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္၏ အဓိက ရိုမင္ကက္သလစ္ ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းသည္လည္း ေရျမဳပ္၍ ေပ်ာက္ ကြယ္ဆံုးရႈံးရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၄၀ ကာလက ေလာပီတေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္း တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ အိုးအိမ္အေျခပ်က္ခဲ့ရသည့္ ကယန္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္လည္း အထက္ပိုင္း ေပါင္းေလာင္းဆည္ တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ ယခုတႀကိမ္ ထပ္မံ၍ ေရႊ႔ေျပာင္း ၾကရဦးေတာ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆည္တည္ေဆာက္မႈအားလံုးသည္ လူမ်ား၏ ယဥ္ေက်းမႈဘ၀ကို ထိခိုက္နစ္နာေစၿပီး၊ တိုင္း ရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း ဘ၀ရပ္တည္မႈကိုလည္း ပ်က္ျပားေစပါသည္။ သစ္ေတာႏွင့္ လယ္ယာမ်ား ေရနစ္ျမဳပ္ရျခင္း၊ ျမစ္ေၾကာင္းစီးဆင္းမႈမ်ား ပံုစံေျပာင္းလဲသြားျခင္းအားျဖင့္ သူတို႔၏ ဘ၀မ်ားကိုလည္း ေျပာင္းလဲသြားေစပါ သည္။ ေဒသခံမ်ား၏ ဗဟုသုတ အသိကၽြမ္းက်င္မႈမ်ားသည္လည္း အသံုးမ၀င္ ျဖစ္ၾကရၿပီး၊ ဥပမာအားျဖင့္ ဆည္တည္ ေဆာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ဓေလ့ထံုးစံအရ သံုးလာၾကသည့္ ငါးဖမ္းကိရိယာမ်ားသည္လည္း အသံုးမ၀င္ေတာ့ဘဲ ျဖစ္သြား ႏိုင္ပါသည္