ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဆည္တည္ေဆာက္ေရးစီမံကိန္းမ်ားတြင္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ လူမႈေရးႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ စစ္ေဆး အကဲျဖတ္ခ်က္မ်ား ရွိမည္ဟု အာမခံခ်က္ မရွိပါ။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း ေလွ်ာ္ကန္ စြာ ေဆာင္ရြက္မည္၊ စနစ္တက် ႀကီးၾကပ္မႈရွိမည္ဟု မဆိုႏိုင္ပါ။ ေဒသခံျပည္သူမ်ားကိုလည္း မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ေရ ထုတ္လႊတ္မည္၊ ဆည္ေၾကာင့္ မည္သည့္ဆိုးက်ဳိးအႏၱရာယ္မ်ား ၾကံဳေတြ႔ရႏိုင္သည္ စသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို လည္း ေသခ်ာေပးထားလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ အေရးေပၚအေျခအေန ၾကံရပါက မည္သို႔ျပင္ဆင္ထားရွိရမည္ကိုလည္း ေျပာ ဆိုထားမည္ မဟုတ္ပါ။ ၎ကဲ့သို႔ အစီအစဥ္မ်ားလည္း ရွိမည္ မဟုတ္ပါ။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ဆည္မ်ား၏ အႏၱရယ္ကင္း လံုျခံဳမႈသည္ အထူးစိုးရိမ္ဖြယ္အခ်က္ ျဖစ္ေနေစပါေတာ့သည္။
ေျမငလွ်င္မ်ားႏွင့္ ဆည္က်ဳိးေပါက္မႈမ်ား
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လက္ရွိတည္ေဆာက္ေနဆဲ ျဖစ္သည့္ ဆည္ႀကီးမ်ားမွာ ငလွ်င္အႏၱရာယ္မကင္းေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ေဆာက္လုပ္ေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ တည္ေဆာက္ရန္ လ်ာထားသည့္ သံလြင္ျမစ္ေပၚမွ ဆည္မ်ားႏွင့္ ဧရာ၀တီ/ ေမခ/ မလိချမစ္ေပၚရွိ ဆည္မ်ားသည္ သက္၀င္ေနဆဲျဖစ္သည့္ ငလွ်င္ေၾကာႏွင့္ နီးကပ္စြာ တည္ရွိေနပါသည္။ ထို႔အျပင္ ငလွ်င္ ႀကီးမ်ား၏ ျပင္းအား၊ တည္ေနရာႏွင့္ ထူးျခားခ်က္မ်ားကိုလိုက္၍ ငလွ်င္မ်ားေၾကာင့္ ဆည္မ်ား၌ အက္ေၾကာင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚ လာေစၿပီး တစ္ခါတရံ ဆည္ၿပိဳက် က်ဳိးေပါက္သည္အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါသည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္က ကခ်င္ ျပည္နယ္တြင္ ဆည္က်ဳိးေပါက္မႈေၾကာင့္ ေရအားလွ်ပ္စစ္စက္ရံု၊ ဆည္ေရကာတာမ်ား ၿပိဳက်ခဲ့ရၿပီး၊ အိုးအိမ္မ်ားပ်က္စီးကာ လူ ၅ ဦး ေသဆံုးခဲ့ရပါသည္။ ကပ္ေဘးအႏၱရာယ္မ်ားလည္း ၾကံဳရလုနီး ျဖစ္ခဲ့ရပါသည္။ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ငလွ်င္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ အႏၱရာယ္မ်ား ေလ့လာအကဲျဖတ္ေရး အစီအစဥ္ (Global seismic Hazard Assessment Program) ၏ အခ်က္အလက္မ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ငလွ်င္အႏၱရာယ္ ျမင့္ေသာအေျခအေနမွ အလြန္ တရာျမင့္မားစြာ တည္ရွိေနေသာ ေဒသအတြင္းတြင္ က်ေရာက္ေနၿပီး၊ ေျမာက္ပိုင္း ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္း အတြင္းတြင္ တသမတ္တည္း ျမင့္မားစြာ ရွိေနခဲ့ပါသည္။ တရုတ္-ျမန္မာႏိုင္ငံနယ္စပ္တြင္ မၾကာေသးမီက လႈပ္ခဲ့ေသာ ငလွ်င္ေၾကာင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ဆံုဆည္သာ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါက မည္သို႔ ျဖစ္ေပၚလာမည္ကို ေတြးေတာ၍ ပူပန္ေနခဲ့ၾက ပါသည္။ (ေဆာင္းပါးကို ဖတ္ရန္) တရုတ္ႏိုင္ငံရွိ စိုးရိမ္ပူပန္သူျပည္သူမ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ေဒသတြင္ တည္ေဆာက္မည့္ ဆည္မ်ားကို ဆိုင္းငံ့ထားပါရန္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ အျပင္းအထန္လႈပ္ခတ္ခဲ့ေသာ ဇီခၽြမ္ေျမငလွ်င္ ႀကီးအၿပီးတြင္ ေမတၱာရပ္ခံစာ ေရးသားေပးပို႔ခဲ့ၾကပါသည္။ (ေဆာင္းပါးကို ဖတ္ရန္)
ေရလႊမ္းမိုးမႈဒဏ္ ခံရႏိုင္ျခင္း
ကမၻာေပၚရွိ ဆည္ႀကီးမ်ား၏ အက်ဳိးအျပစ္ သက္ေရာက္ႏိုင္မႈ အတိုင္းအတာကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေလ့လာခဲ့ၾကၿပီးေနာက္ ကမၻာ့ဆည္မ်ားဆိုင္ရာေကာ္မရွင္က ဆည္မ်ားေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုမ်ားတြင္ ေရလႊမ္းမိုးမႈဒဏ္ ပို၍ၾကံဳရဖြယ္ရွိသည္ကို ေတြ႔ရွိ ခဲ့ၾကပါသည္။ ေရတာတမံမ်ားသည္ ေရလႊမ္းမိုးမႈဒဏ္ အငယ္စားအခ်ဳိ႔ကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ေသာ္လည္း၊ ေရလႊမ္းမိုးမႈ ႀကီးမားစြာ ျဖစ္ေပၚလာပါက ဆည္မ်ားေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးရမႈ ပို၍ ႀကီးမားေစႏိုင္ပါသည္။ ေရလႊမ္းမိုးမႈ ႀကီးမားစြာျဖစ္ေပၚ လာပါက ဆည္မ်ားက ထိုေရလံုးမ်ားကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္စြမ္း မရွိၾကေတာ့ပါ။ ေရလွ်ံၿပီးေနာက္ ပို၍ဆိုးရြားျပင္းထန္ေသာ ေရလႊမ္းမိုးမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ဧရာ၀တီ ျမစ္ဆံုဆည္တည္ေဆာက္ရာတြင္လည္း ဤကိစၥသည္ စိုးရိမ္ဖြယ္ အခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ဤေနရာသည္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႔အထက္ဖက္ ကီလိုမီတာ ၄ဝ ခန္႔ အကြာအေဝးတြင္သာ တည္ရွိ ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ မၾကာေသးမီႏွစ္မ်ားအတြင္း ထိုေဒသတဝိုက္တြင္ ေရလႊမ္းမိုးမႈ အႏၱရာယ္က တႏွစ္တျခား ပို၍ ဆိုးရြားျပင္းထန္ လာေနခဲ့ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ဤေဒသတဝိုက္တြင္ ေရႊတူးေဖာ္ေနၾကေသာေၾကာင့္ ျမစ္ကမ္းပါးမ်ားကို ပ်က္စီးေစၿပီး၊ ေရေၾကာင္း ေျပာင္းလဲေစသည့္အျပင္ ေရႀကီးမႈကို သဘာဝအရ တားဆီးႏိုင္ေသာ သစ္ေတာမ်ားလည္း ျပဳန္း တီးလာေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လတြင္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႔ ေရလႊမ္းခဲ့ၿပီး၊ လူေပါင္း ၁၉, ဝဝဝ ေက်ာ္ ေရ လႊမ္းမႈဒဏ္ခံခဲ့ၾကရပါ သည္။ ေဒသရွိ ရပ္ရြာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းမ်ား၊ ဘာသာေရးအသင္းမ်ားက ဖ်ားနာ သူမ်ားႏွင့္ အိုးအိမ္မဲ့ ျဖစ္ရသူမ်ားကို ကူညီကယ္ဆယ္ေပးေရးအတြက္ ရုန္းကန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကရပါသည္။ရုတ္တရက္ ေရတက္လာျခင္းမ်ား
ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္ေသာ စက္ရံုမ်ားတြင္ ခ်ိန္ခါမဟုတ္ဘဲ ရုတ္တရက္ တာတမံမွ ေရစြန္႔ထုတ္သည့္ အျဖစ္မ်ဳိးရွိႏိုင္ပါ သည္။ ျမစ္အထက္ပိုင္းရွိ ဆည္ကို စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေနသူက လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားေပးစက္ လိုအပ္မႈေရပမာဏ အေျခအေနကို လိုက္၍ ေရစြန္႔ထုတ္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ပါသည္။ (ဤသို႔ ေရစြန္႔ထုတ္ရန္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်သူမ်ားမွာ ျမစ္အထက္ပိုင္း တရုတ္ ႏိုင္ငံရွိ အာဏာပိုင္မ်ားလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။) ေရစြန္႔ထုတ္လိုက္သည့္အခါ ေရအျမင့္ ခ်က္ခ်င္းတက္လာၿပီး၊ ျမစ္အေၾက ပိုင္းရွိ လူထုမ်ားမွာ ႀကိဳတင္သတိေပးမႈ မရွိဘဲ ေရအႏၱရာယ္ႏွင့္ ၾကံဳရႏိုင္ပါသည္။ လူအမ်ားအဖို႔ ၎တို႔၏ေလွမ်ား၊ ငါးဖမ္း ကိရိယာမ်ား ဆံုးရႈံးၾကရၿပီး၊ ရုတ္တရက္ ေရျမင့္တက္လာမႈေၾကာင့္ အခ်ဳိ႔မွာ ေရနစ္ေသဆံုးၾကရပါသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ အေရွ႔ပိုင္းရွိ မဲေခါင္ျမစ္၀ွမ္း ေဒသတေလွ်ာက္တြင္ လားဟူေက်းရြာမ်ားသည္ အလားတူ ေလွတိမ္းေမွာက္သည့္ အႏၱရာယ္ ၾကံဳၾကရၿပီး ေရရုတ္တရက္ျမင့္တက္လာျခင္းေၾကာင့္ ေရစီးေၾကာင္းမ်ား ေျပာင္းလဲသြားသည္ကို ၾကံဳေတြ႔ၾကရပါသည္။